🚴♂️ Het wielrenseizoen staat voor de deur! 🚴♀️
Ben jij al klaar om de kilometers weer weg te trappen? Of je nu een fanatieke wielrenner bent of recreatief op de pedalen staat, goede voorbereiding is essentieel!
Onze (kinder)bekkenfysiotherapeut Els Boersma heeft een boeiend artikel geschreven over een veelvoorkomend maar vaak onbesproken onderwerp: bekkenbodemklachten bij wielrenners. 🤔 Lees hieronder het hele artikel;
Wielrennen groeit de laatste jaren in populariteit, zowel op recreatief niveau als op professioneel niveau. De sport kent vele gezondheidsvoordelen. Helaas kan de fiets- sport ook specifieke klachten geven in het bekkengebied. Reden genoeg om deze evidence te wijden aan zadelpijn en ander bekken(bodem)ongemakken op de fiets en dit taboe te doorbreken
Discomfort in het zadelgebied ontstaat veelal door de continue druk van het zadel op het bekkenbodemgebied. Hierdoor kan frictie ontstaan, en dit kan leiden tot uiteenlopende bekken- (bodem)klachten. Deze klachten kunnen impactvol zijn voor wielrenners in het beoefenen van hun sport, echter ook voor hun mentale welbevinden en seksuele functies. Van den Stocket al. beschrijven in hun studie dat de barrière om problemen op dit gebied bespreekbaar te maken, kan bijdragen aan een verminderde kwaliteit van leven en soms zelfs kan leiden tot het stoppen met deze sport.
Huidletsel
Zadelpijn is een algemene en informele term voor pijnlijk huidletsel op de billen, het perineum en de binnenkant van het bovenbeen, meestal veroorzaakt door druk en/of frictie van het zadel. Dit kan leiden tot ulceratie, folliculitis en cysten, die het zitten op een zadel belemmeren. Een studie beveelt aan om preventief zeemcrème te gebruiken om schuren op het zadel te voorkomen, te zorgen voor een goede hygiëne en verzorging en een fietsbroek met passende zeem en een zadel te gebruiken passend bij de anatomie van de fietser. Dit laatste houdt in dat het zadel de tuber ischiadicus goed ondersteunt, zodat er minder druk op de weke delen ontstaat. Bij klachten is het eerste advies om rust te nemen en de huid te laten herstellen.
Neurogene klachten
Naast huidirritatie kan de druk van het zadel ook seksueledisfuncties, pijn en sensibiliteitstoornissen in het perineum of de genitaliën veroorzaken, door perifere zenuwcompressie van de nervus pudendus en/of vertakkingen hiervan. De consistente druk van het zadel op deze structuren kan leiden tot disfunctie en na verloop van tijd kan deze compressie resulteren in chronische fibrotische veranderingen die de bloedstroom van de a. pudendus kunnen verminderen. Een aanvulling hierop, die niet uit de literatuur te herleiden was, is dat de bekkenbodemmusculatuur bij overactiviteit de druk op deze structuren kan vergroten en daarmee kan bijdragen aan dit klachtenbeeld. De studies onderschrijven het belang van goede kennis van de anatomie van de bekkenbodem en de causale verbanden ten aanzien van het stellen van de juiste diagnose. Een uitgelezen kans voor ons bekkenfysiotherapeuten!
Labia majora en minora
De druk en repetitieve wrijving van het zadel kunnen even-ens leiden tot een (asymmetrische) toename in omvang van zowel de labia majora als de labia minora. Enkele casus- rapporten en observationele onderzoeken beschrijven dit probleem bij vrouwen. De oorzaak is waarschijnlijk chronische inflammatie in het vulvoperineale gebied, ontstaan door continue druk en frictie op de inguinale lymfevaten. Dit draagt mogelijk bij aan het veranderen van de lymfatische circulatie, waarmee de omvang van het weefsel toeneemt. Naast pijnklachten bij dagelijkse activiteiten roept het bij vrouwen die deze klachten ervaren, veel schaamte op.
TIP: Een verkort zadel zonder neus met voldoende steun-vlak voor de tuber ischiadicus kan helpend zijn om druk op het perineum te verminderen. Eveneens kan een horizontale of meer naar beneden gerichte positie van het zadel druk verminderen.
Erectiele disfuncties
Een bekend stigma in het mannenwielrennen is dat wiel-rennen impact heeft op het seksuele functioneren van de man. De hypothese daarachter is dat langdurig contact met het zadel leidt tot beklemming van de n. pudendus en de a. pudendus. Daar is in de literatuur echter geen eenduidig antwoord op te vinden. Een studie naar erectiele disfuncties bij amateurwielrenners concludeert dat wielrennen en de intensiteit en duur van deze sport geen effect hebben op de erectiele functie. Wel wordt wielrennen geassocieerd met sensibiliteitsstoornissen in het genitale gebied. Overigens bevat de literatuur voldoende bewijs dat matig intensieve training juist preventief werkt en een positief effect heeft op de erectiele (dis)functie.
Naast huidirritatie kan de druk van het zadel ook seksuele disfuncties, pijn en sensibiliteits- stoornissen in het perineum of de genitaliën veroorzaken’
Perineale nodulaire induratie
De ‘derde bal’ is een ander bekend fenomeen in het mannen- wielrennen. De officiële benaming hiervan is perineale nodulaire induratie. Dit fenomeen kan zowel bij mannen als bij vrouwen voorkomen.5 De perineale zwelling die ontstaat, komt waarschijnlijk door overbelasting van het perineale bindweefsel en frictie van de perineale fascie tijdens het fietsen. Histologisch gezien gaat het om een pseudocyste die omgeven is door stug bindweefsel. Eromheen kunnen oedeemvorming en soms ontsteking ontstaan. Dit kan leiden tot een dik en pijnlijk zitvlak. Meestal is een operatieve ingreep nodig om het probleem te verhelpen.
LUTS
De resultaten van een observationele cross-sectionele studie onder 76 vrouwen indiceren dat er onder competitieve vrouwelijke wielrenners risico bestaat op LUTS.6 De meest voorkomende symptomen zijn een toegenomen dagelijkse mictiefrequentie (55,2%), pijnklachten van de blaas (52,6%) en stressurine-incontinentie (50%). Daarnaast wordt een verband gezien tussen het aantal bevallingen en de ernst van de LUTS. De aanbeveling van de auteurs is dat vrouwen postpartum een gepast trainingsprogramma volgen, inclusief bekkenbodemoefeningen, wanneer ze terug- keren in hun sport. LUTS wordt onder competitieve wielrensters negatief beïnvloed door de duur van hun professionele carrière en het aantal trainingsuren per week.
TIP:Een lagere positionering van het stuur ten opzichte van het zadel resulteert in een verhoogde druk op het perineum. Daarnaast verhoogt extra rompflexie de intra-abdominale druk. Dit heeft mogelijk een negatieve invloed op de tonus van de bekkenbodemmusculatuur en kan de LUTS verergeren.
Referencies
1. Van den Stock D, Michielsen J, Van Rompaey L, et al. Cycling associated genital problems in women: results of a cross-sectional survey, Continence 7S1 (2023). ICS Congress, abstract 195.
2. Napier D and Heron N. Getting to the bottom of saddle sores: a scoping review of the definition, prevalence, management and prevention of saddle sores in cycling. Int. J. Environ. Res. Public Health 2022, 19(13), 8073.
3. E Brito DV, Pereira-Lourenço M, Pereira JA, et al. Erectile function n amateur cyclists. Arch Ital Urol Androl. 2022 Jun 30;94(2):232-6.
4. Puleo RM, Barreveld A, Rice S, et al. Unique concerns of the womancyclist. Phys Med Rehabil Clin N Am. 2022 Feb;33(1):61-79.
5. Mayer JM, Spies SI, Mayer CK, et al. How to treat a cyclist’s nodule?- introduction of a novel, icg-assisted approach. J Clin Med. 2024 Feb 16;13(4):1124.
6. Saulicz M, Saulicz A, Saulicz E. Self-assessment of lower urinary tract condition in female competitive cyclists. Healthcare (Basel). 2024 Jun 7;12(12):1163.